Sağlıklı Yaşam Biçimleri
Sağlık, en üst düzeydeki iyi olma halinden ölüme kadar uzanan, sadece hastalık ve sakatlığın olmayışı değil, fiziksel, ruhsal ve sosyal düzeyleri de kapsayan bir süreçtir. Toplumdaki tüm bireylerin kendi sağlıklarını korumaları ve geliştirmeleri için kendi “sağlıklı yaşam biçimlerini” oluşturmaları gerekir. Sağlıklı yaşam biçimi, bireylerin sağlığını etkileyebilecek tüm davranışlarını arttırmaya yönelik davranış uygulamalarıdır.
Sağlıklı yaşam biçimi davranışları, bireyin sağlığını koruma ve geliştirmesine ilişkin sorumluluk almasını, yeterli ve dengeli beslenmeyi, stresle baş etmeyi, düzenli egzersiz yapmayı, manevi gelişimi ve kişilerarası ilişkileri kapsar.
Yaşam biçiminden kaynaklanan hastalıkların ve bu hastalıklara bağlı ölümlerin önlenmesi için bireylerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları kazanması gerekmektedir. Bu davranışların kazanılması kişilerin kendisi ve hastalığı hakkında daha çok bilgi sahibi olmasının yanında, kronik hastalıkların önlenmesinde, kronik hastalıklarda yaşam kalitesinin artırılmasında ve sağlıklı yaşlanmada büyük önem taşımaktadır. Bireylerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını kazanabilmesi için öncelikle sahip oldukları yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi gerekmektedir.
Literatürde en sık uygulanan ve önerilen insan sağlığını geliştirme programlarının beslenme, egzersiz, hijyen, uyku, alkol, ilaç, sigara kullanımına yönelik sağlığı koruyucu ve geliştirici çalışmalar olduğu görülmektedir. Ayrıca bu çalışmaların daha etkin yöntemlerle sürdürülmesi ve insanların kendi sağlıklarıyla ilgili sorumluluk üstlenmeleri için manevi duyguları (sevme, sevdiklerimizle bol vakit geçirme, vefa gösterme, mutluluk, şefkat, üzülme, acıma vb.) ön plana çıkarma, kişilerarası ilişkiler, stresle etkin baş etme becerisini öğretme ve desteklemeye yönelik programlar da önerilmektedir. Sonuçta bahsettiğimiz tüm programlar kişinin yaşam kalitesini etkileyen unsurlardır. Sağlığın kazanılmasındaki en önemli göstergeler arasında yaşam kalitesi önemli bir yer tutmaktadır.
Sağlığın kazanılması veya yaşam süresinin uzatılması için çaba göstermenin ve olumsuzlukları en aza indirmenin bir yolu da, bağışıklık sisteminin verimli işlemesini sağlamaktır. Bağışıklık sistemi sağlımızın en hayati parçasıdır ve bunun bozulması hastalık ve rahatsızlıkların ana tetikleyicisidir. Üzüntü, sıkıntı, kanser vb. hastalıklar, kalıcı olumsuz tutum ve duygular, bulaşıcı hastalıklar, eksik veya aşırı egzersiz, kötü veya yetersiz beslenme, bedensel travma ve kazalar, gıda katkı maddeleri ve kimyasallar, kirlilik, stres, sigara, alkol gibi etkenlerin bağışıklık sistemi üzerinde olumsuz etkilere neden olduğu bilinmektedir. Bu nedenle bağışıklık sistemi zinde tutulmalı, hastalık ve olumsuzluk oluşturacak etkenlere karşı gerekli koruma tedbirleri alınmalıdır.
Sonuç olarak; sağlıklı yaşamak, günümüzde yaygın olarak kullanılan “kaliteli yaşam” terimi ile özleştirilmektedir. Kaliteli yaşamak için her insan, aile yaşantısı, çevre koşulları, kişisel inançlar, gelir düzeyi ve sosyal olanaklar gibi kendine özgü seçimlere sahiptir. Toplumlar arasında bu seçimler farklı olmakla beraber aynı toplumda yaşayan insanlar arasında da farklılıklar görülebilmektedir. Ancak sağlıklı olmak ve onu korumak, hareket etmek, doğru beslenmek, insanlarla iyi ilişkiler kurmak ve olumlu düşünmek en başta olmazsa olmazlardır. Her birini ayrı ayrı ele aldığımızda bunların yaşam kalitesinin bir alt bileşeni olduğunu görmekteyiz.
Son yıllarda, teknolojik gelişmelere paralel olarak sağlık alanında da önemli ilerlemeler kaydedilmesi ve birçok hastalığın tedavi edilebilmesiyle yaşam süresi uzamış ve insanlar kronik hastalıklarla daha uzun süre birlikte yaşamaya başlamıştır. İletişimin artması ve internetin yaygın kullanılması ile birlikte insanlar doktora başvurmadan önce hastalıkları ile ilgili pek çok bilgiye ulaşabilmektedir.
Kişinin böyle bir bilgiye sahip olması, doktorun sağlıkta tek karar verici olma özelliğini azaltmakta, kişilerin kendisi ve hastalığı hakkında daha çok bilgi sahibi olmasını sağlamaktadır. Burada amaç, yaşam süresini uzatmak ve tedavi olmanın yanında bireylerin kendi sağlıklarını korumaları ve geliştirmeleri için “sağlıklı yaşam biçimlerini” oluşturmalarına yönelik uygulamalar nasıl birlikte sağlanır olmalıdır.
